Lead With булангийн ээлжит дугаарт Дэлхийн банк, ОУСК зэрэг байгууллагад зөвлөхөөр ажилласан туршлагатай, тогтвортой санхүүжилтээр мэргэшсэн, ТоС холбооны Гүйцэтгэх захирал Э.Номиндарь оролцож өөрийн манлайллын туршлага, удирдах арга барилаас хуваалцлаа. 

Э.Номиндарь нь cанхүүгийн салбараар дамжуулан байгаль орчин, нийгмийн сөрөг нөлөөг багасгах нөгөө талаас байгаль орчинд ээлтэй төсөв, санхүүжилтийн урсгалыг нэмэгдүүлэх зорилготой тогтвортой санхүүжилтийн хөтөлбөрийг Монголд хэрэгжиж эхэлсэн үеэс гар бие оролцож буй туршлагатай мэргэжилтэн юм. Түүний удирдаж буй ТоС Холбоо нь Монголын тогтвортой санхүүжилтийн хөгжил, бодлогын орчин, цаашлаад банк санхүүгийн байгууллагууд болон хувийн хэвшлийн компаниудад зориулсан “ТоС-ийн зарчмууд”, “БОНЗ, тогтвортой байдлын тайлагнал”, “ТХЗ-ын таксономи” зэрэг томоохон төсөл хөтөлбөрийг санаачлан хэрэгжүүлж буй. 

Боловсрол: 

• 2009 - Хөгжим бүжгийн коллеж, Төгөлдөр хуурч 
• 2013 - MIU, Бизнесийн удирдлагаар бакалавр 
• 2020 - Колумбын их сургууль, Тогтвортой хөгжлийн менежментээр магистр

Карьер: 

• Монголын банкны холбооны Гадаад харилцааны мэргэжилтэн /2013-2016/ 
• Монголын банкны холбоонд Төслийн менежер /2016-2018/
• НҮБ, ТХЗ-ын Хамтарсан Сан (UN Joint SDG Fund)-н Зөвлөх /2020-2022/
• Тэрбум мод сангийн Гүйцэтгэх захирал /2022–2023/
• ТоС Холбооны Гүйцэтгэх захирал /2018-Одоог хүртэл/
• ОУСК-ийн Тогтвортой санхүүжилтийн зөвлөх /2022-Одоог хүртэл/

Таны манлайлах арга барил, философи юу вэ?

Удирдагч хүн гэхээрээ л дандаа урд нь алхаад бүх юмны манлайд байна гэж би огт боддоггүй. Шаардлагатай үед багийнхантай зэрэгцээд дотор нь орж ажилладаг. Нөгөө талаас зөвхөн чиглүүлээд үүрэг даалгавар өгөөд явахаас илүү өөрөө үйлдлээрээ үлгэрлэх нь манлайллын хамгийн сайн ур чадвар юм болов уу гэж би боддог. 

Дээр нь, багийнхаа гишүүдийн хувийн амьдрал болоод ур чадвар, карьерын хувьд өсөж хөгжих бүхий л боломжийг хамтдаа хайдаг. Миний хувьд улирал тутам багийнхантайгаа тусгайлан уулздаг. Ингэхдээ, 

• Одоо хийж байгаа ажилд нь тулгарч буй ямар нэгэн асуудал, бэрхшээл байна уу? Хэрвээ байвал би болоод багийнхан нь яаж тусалж чадах вэ?
• Цаашид яг юу хиймээр байна, ямар төрлөөр илүү дагнаж ажиллах сонирхолтой байна вэ? 

гэсэн 2 асуултыг л асуудаг. Ингэснээр хүмүүс маань илүү сэтгэл хангалуун ажлаа үргэлжлүүлэх боломж нээгддэг гэж хардаг. Өөрөөр хэлбэл, хүн бүрт ижил боломж олгон, сэтгэл хангалуун ажлаа хийх нөхцөлийг бүрдүүлэх нь л удирдаж байгаа хүний хамгийн гол үүрэг гэж хардаг.  

Манлайлагч хүнд байх ёстой 1 чанар? 

Аливаа ажил, багийг манлайлж явах нь маш олон төрлийн чадвар шаарддаг. Харин тэр олон чадвараас хамгийн чухал нь хувь хүний үнэт зүйл, зарчмаа мөрддөг чанар гэж боддог. Энэ энгийн мэт сонсогдох ч хүн ямар ч ажил хийсэн өөрийн үнэт зүйл, зарчмаа зөрчих маш олон сорилттой нүүр тулдаг. Энэ үед ёс зүй, шударга байдал, үнэт зүйлээ маш сайн мөрдөж чадсан нь л урт хугацаандаа илүү амжилтад хүрч, хүмүүсийг дагуулж, томоохон өөрчлөлтүүдийг хийсэн байдаг гэж хардаг.      

Таны хэзээ ч мартдаггүй манлайллын түүх? 

Энд би өөрийн ажиллаж буй салбартай холбоотой хариултыг өгмөөр байна. 

1. Тогтвортой санхүүжилтийн ойлголт нь Монголд төдийгүй ОУ-д шинэ тутам ойлголт. Анх энэ хөтөлбөр эхэлж байсан үе буюу 2012-2013 онд энэ асуудлыг дэлхийн чиг хандлага болохыг мэдэрч, зөвхөн хөтөлбөрөөр зогсохгүй Холбоо, цаашлаад үндэсний хөдөлгөөн болгож чадсан нь тухайн үеийн удирдлагуудын манлайллын үр дүн, түүх юм уу даа. Өөрөөр хэлбэл, ТоС бол салбарын хамтын манлайллын хамгийн сайн бодит жишээ болсон санаачилга гэж би боддог. 2012 онд тогтвортой санхүүжилт гэдэг ойлголтыг дөнгөж ярьж эхэлж байх үед ОУ-д ч бараг яригддаггүй сэдэв байлаа. 

Харин тэр үеийн Банкны холбоо болоод банкны захирлууд энэ сэдэв бол,

• Салбарын ирээдүйн чиг хандлага мөн бөгөөд энэ чиглэлийн хууль, зохицуулалтууд эрчимжинэ, 
• Үүнийг дагаад эх үүсвэрүүд ч нэмэгдэнэ, 
• Угаас хүн төрөлхтний өнөөгийн байгаль орчинд үзүүлэх хор хөнөөл, нийгмийн асуудлууд хэрээс хэтэрч байгаа учир үүнд төвлөрөх хэрэгтэй гэдэгт санал нэгдсэн байдаг. 

Ингээд санхүүгийн байгууллагууд өөрсдийн маш том бөгөөд хүчтэй хөшүүрэг болох зээл олгох зарчмаараа харилцагчдадаа ямар нэгэн шаардлагыг тавьж болно хэмээн нэгдсэн ойлголтод хүрсэн. Үүнийгээ ашиглаад сайн дурын үндсэн дээр энэ төслийг эхлүүлсэн байдаг. 

2. ТоС Холбоо 2030 он гэхэд тогтвортой санхүүжилтийг хөгжүүлэхэд хэн юу хийх ёстой юм бэ гэдгийг тусгасан “Тогтвортой санхүүжилтийн замын зураг”-ийг боловсруулж, Санхүүгийн тогтвортой байдлын зөвлөлөөс баталсан. Үүний араас ОУСК зэрэг ОУ-ын байгууллагууд Монголын энэ туршлага бусад улс оронд ч хэрэгтэй юм байна хэмээн хараад ижил төрлийн замын зургийг бусад оронд хэрхэн боловсруулах аргачлалыг гарган өгч байна. Энэ мэтчилэн бидний хувьд дандаа ОУ-д үнэлэгдсэн шинэчлэлүүдийг хийгээд салбартаа манлайлж яваа. 

3. Монголд Үндэсний ногоон санхүүгийн байгууллагыг байгуулахаар ОУ-ын Уур амьсгалын ногоон сангаас $27 саяын эхний хөрөнгө оруулалтаа 2 жилийн өмнө батлуулчихсан, ЗГ-ийн шийдвэрийг хүлээж байна. Энэ мөн л дэлхийд шинэд тооцогдох төр хувийн хэвшил ОУ-ын байгууллагын хамтын ажиллагааны үндсэнд бий болж буй шинэ төрлийн санхүүгийн байгууллага болж буй. 

Таны карьераас бидний мэдэх ёстой 3 чухал зүйл? 

Ур чадвараа нэмэгдүүлэхийн тулд хийсэн хамгийн сайн хөрөнгө оруулалт тань юу байсан бэ? 

Миний хийсэн хамгийн зөв болоод сайн хөрөнгө оруулалт бол өмнө хэлсэнчлэн Колумбын их сургуульд сурах шийдвэрийг гаргасан маань. 

Хэрхэн үргэлжлүүлэн суралцаж, өсөн дэвжиж байна вэ?

Би хэзээ ч зүгээр суудаггүй төрлийн хүн. Энэ зан маань надад байнгын сайн туршлага, ур чадварыг олгодог. Одоо бодоход би хэзээ ч ганц ажил хийж байгаагүй юм байна. Дандаа л давхар ажил хийдэг. Суралцаж байхдаа ч хажуугаар нь ОУ-ын сургалт, манлайллын хөтөлбөрүүдэд байнга давхар хамрагдаж өөрийгөө тал талаас нь хөгжүүлэхийг хичээж ирсэн. Энэ хэрээрээ нетворк нэмэгдэж, дараа дараагийн боломжууд нээгдсэн болов уу. 

Та хэдэн хүнтэй баг удирддаг вэ?

Манайд яг бүтэн цагийн 10 хүнтэй баг ажиллаж байна. Хэдийгээр цөөн хүнтэй жижиг баг ажиллаж байгаа ч санхүү, бизнесийн олон байгууллагын хүчийг нэгтгээд, өөрчлөлтийг илүү томоор өрнүүлэх боломж бидэнд бий гэдэг нь маш том хүч гэж боддог.

Таныг өнөөдрийн амжилтад хүрэхэд хамгийн их нөлөөлсөн хүн эсвэл үйл явдал?

Миний хувьд Монголын санхүүгийн салбарын топ удирдлагуудтай хамтран ажиллах боломж бүрдсэнд маш их баярлаж явдаг. Энд нэг хүнийг онцлон хэл гэвэл намайг Монголын банкны холбоонд анх ажилд ороход захирлаар нь ажиллаж байсан, миний анхны удирдлага Б.Найдалаа гэх эрхмийг хэлнэ. Надад өсөж хөгжих боломжийг нээн өгч, өөртөө ч итгэдэггүй байсан итгэл, чи чадна гэдэг урам зоригийг өгсөн учир одоо ч талархаж явдаг даа.

Таны ажлын ноу хау?  

Олон ажлыг зэрэг амжуулж сурсан чадвар, арга барил маань бэрхшээлтэй хийгээд шинэ зүйлийн ард амжилттай гарахад хамгийн ихээр нөлөөлсөн. Мөн би ажлаа эхлүүлэхээс өмнө чухлын эрэмбээр нь ялгаад, нэг ажилд зарцуулах цагаа төлөвлөж, өглөө эрт босон ихэнх том ажлаа нугалахыг эрмэлздэг. 

Карьераа амжилттай удирдахад анхаарах зүйл?

Бид саяхан санхүүгийн салбар, тэр дундаа залуу эмэгтэй удирдлагуудын манлайллын хөтөлбөрийг хэрэгжүүллээ. Материалаа ирүүлсэн 200 эмэгтэйгээс 20-ийг нь сонгоод 1 жилийн хугацаанд төрөл бүрийн манлайллын хөтөлбөрүүдэд хамрууллаа. Сонгон шалгаруулалтын үеэр ажиглагдсан нэг зүйл нь, залуу, эмэгтэй удирдлагууд яагаад ч юм өөртөө итгэх итгэл сул байдаг юм байна. Өөрсдөдөө маш өндөр шаардлагыг тавьчихдаг. Гэтэл тэднээс хэн ч тийм чадварыг шаардаагүй. Тиймээс би карьераа амжилттай удирдахын тулд өөртөө итгэлтэй байх хэрэгтэй шүү гэж ялангуяа залуу эмэгтэйчүүдэд хэлмээр байна. Өөртөө итгэлтэй бай гэдэг нь заавал өндөр дуугаар олны өмнө ярих тухай ойлголт биш. Хүн өөрийн үнэт зүйл, ур чадварт тохирох ажлыг олох, өөрийнхөөрөө манлайлах нь  хамгийн чухал.

Та хаанаас мэдээлэл авдаг вэ?

LinkedIn

Санал болгох ном?

Сүүлийн жилүүдэд байгаль орчин, тогтвортой хөгжлийн талаар сонирхдог хүмүүсийн тоо жилээс жилд нэмэгдсээр байна. Тийм учраас би салбартайгаа холбоотойгоор 1962 онд гарч байсан Рэйчел Карсоны “Silent Spring” гэдэг өнөөгийн байгаль орчны бодлогын хөгжил дэвшилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан номыг санал болгомоор байна

Санал болгох подкаст?

ТоС Холбооны дэргэдэх монгол гэрийн халаалт дулаалга, агааржуулалтын бүтээгдэхүүний төслийн хүрээнд хийгдэж буй ЧИПКАСТ подкастыг санал болгоё.