Та Зүүн хойд Ази (ЗХА) болон тус бүс нутаг дахь томоохон тоглогчдын талаар хэр сайн мэдэх вэ? Энэ удаад бид дэлхийн дараагийн хүчирхэг бүс хэмээн нэрлэгдэж буй ЗХА-ийн талаар тоймлон хүргэж байна.

Элдэв нь бүрдсэн

ЗХА нь Хятад, Орос, Монгол, Япон, Өмнөд ба Хойд Солонгос гэх 6 улсаас бүрддэг. Эдгээр орон дэлхийн ДНБ-ий 25% орчмыг бүрдүүлдэг аж. Түүнчлэн ЗХА нь ЭЗ-ийн үлэмж чадавхтайн дээр эрчим хүчний түүхий эдийн асар их нөөцтэй бүс нутаг юм. Нэмээд шууд оролцоотой Америк, Канад тус бүс нутгийн асуудлаас дутна гэж байхгүй.

Боломж ба сорилт

Тус бүс нутагт Хятад, Япон, Өмнөд Солонгос зэрэг ЭЗ-аараа цойлогч улс байдгаараа барууны бизнес эрхлэгчдийн анхаарлыг татсаар ирсэн. Гэсэн ч бүс нутагт итгэлцэл, хамтын аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх, дэд бүтцийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх механизм төдийлөн сайн бүрэлдээгүй хэвээр. Иймд Монголын талаас 1980 оноос хойш ЗХА-ийн яриа хэлэлцээний механизмыг бий болгохоор зорьж 2014 оноос Улаанбаатарын яриа хэлэлцээг зохион байгуулах болов.

ЗХА гүүр Улаанбаатар

Анх ЗХА-ийн аюулгүй байдлын асуудлыг хэлэлцэх зорилготой олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал хэлбэрээр зохион байгуулагдаж байсан тус хурал өдгөө 1.5 буюу албан ёсны төлөөлөгчийн 1-р суваг болон эрдэмтэн судлаачдын түвшний 2-р сувгийг хослуулсан хэлбэрээр зохион байгуулагдах болсноос уулзалтын ач холбогдол хэр өргөжиж буйг харж болохоор. Түүнчлэн,

• Олон улсын түвшинд: Тус бүс нутагт тулгамдаж буй томоохон асуудлын нэг бол Хойд Солонгосын цөмийн зэвсгийн асуудал. Уг асуудалд Америк тэргүүтэй барууны орнууд тус улстай ойлголцолд хүрч чадалгүй өдийг хүрээд буй.
• Цөмийн зэвсэггүй бүс: Хэдий жижиг улс ч Монгол нь бүс нутагтаа цор ганц цөмийн зэвсэггүй бүс гэх статустай. Энэ ч утгаараа ЗХА-ийн аюулгүй байдлыг хангах гүүр болох боломжит улсад зүй ёсоор тооцогддог. Түүнчлэн Улаанбаатарын яриа хэлэлцээд НҮБ-ын зэвсэг хураах асуудал эрхэлсэн орлогч оролцсон нь ч бэлэг тэмдэг төдий хэрэг биш юм.

Эцэст нь… Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ нь Монголын газар зүйн байршлын онцлог, бие даасан гадаад бодлогын илэрхийлэл болсон өндөр ач холбогдолтой үйл ажиллагаа тул хэн хүнгүй мэдэж байх хэрэгтэй болов уу.