Түүний хувьд сүүлийн 20 гаруй жилийн турш уул уурхай, эрчим хүч, дэд бүтэц, хөнгөн үйлдвэр, барилга, худалдааны салбарт том хэмжээний гадаадын хөрөнгө оруулалт татах ажлыг амжилттай удирдаж буй туршлагатай нэгэн юм. Тэрбээр “Монгол байгалийн шавхагдашгүй баялагтаа суурилсан экспортын салбаруудад стратегийн дэмжлэг үзүүлж хөрөнгө оруулагчдыг татах боломжтой бөгөөд Засгийн газар зөв, тогтвортой бодлого явуулж чадвал сэргээгдэх эрчим хүчний чиглэлээр томоохон хөрөнгө оруулагч орж ирэхэд ойрхон байгаа” тухай өгүүлж байна.

-Монголд франчайз бизнесийг амжилттай нутагшуулж буйн хувьд та олон улсын бизнес загварыг дотоодын зах зээлд нэвтрүүлж, үйл ажиллагаа явуулахын давуу талыг юу гэж харж байна вэ?

Аливаа нийгэм, эдийн засаг, иргэншил хэр хөгжилтэй байгаа нь юу хийж байна гэдгээс илүүтэй яаж хийж байна гэдгээр илэрдэг. Өөрөөр хэлбэл, технологи, ноу-хау гэдэг зүйл хамгийн чухал гэсэн үг. Энэ нь эргээд хэрэглэгчдийн амьдралд нөлөөлөхдөө бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарын стандарт болж нөлөөлдөг.

Кобб-Дугласын үйлдвэрлэлийн функцын дагуу эдийн засгийн нийт гарц нь технологи, хөдөлмөр, капиталаас хамаардаг. Капиталын хөрөнгө оруулалт болон хөдөлмөрийн өсөлт нь капитал болоод хөдөлмөрийн мэдрэмжээс хамаараад багаар нөлөөлдөг бол технологийн өсөлт нь бүтээмжийг сайжруулах замаар гарцад шууд нөлөөлдөг гэж үздэг. Үндсэндээ олон улсын бизнесийн загварыг дотоодын зах зээлд нэвтрүүлэхийн хамгийн том давуу тал нь технологийн хөгжил. Гаднын байгууллагатай хамтарч бизнес хийж байгаа бол капитал, хөдөлмөр хоёр ч бас дагаад орж ирэх боломжтой байдаг.

Энэ технологи, ноу-хау нь өөрөө шинэ, илүү сайн стандартыг бий болгож монголчуудын амьжиргааны, хэрэглээний, бизнесийн гээд бүх стандартыг сайжруулах үндэс болдог гэж хэлж болно.

Үүнээс гадна энэхүү гаднын байгууллагуудтай бий болгож буй хамтын ажиллагаа нь зөвхөн Монгол руу чиглэсэн байх албагүй. Энэ хамтын ажиллагааг ашиглаад Монголыг олон улсын эдийн засагтай холбох, экспортын боломжуудыг нэмэгдүүлэх давуу талтай. Харин хэрэглэгч талаасаа олон улсын стандартад нийцсэн, чанартай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний өргөн сонголт бий болох зэрэг олон давуу тал бий.

-Дэлхийн томоохон компаниуд Монголын зах зээлд нэвтрэх нь бизнесийнхэнд ямар ашигтай вэ?

Бизнесийн байгууллагуудын хувьд мөн адил шинэ технологи, туршлага, инновац бий болох давуу талтай юм. Гаднын компани Монголд орж ирээд өөрөө шууд 100% эзэмшилтэй бизнес хийнэ гэж байхгүй. Монголын ямар нэг хөрөнгө оруулагч, байгууллагатай хамтарч таарна. Тэр хамтарсан компаниа хөгжүүлээд, технологи, менежментийн ноу-хау-гаа хуваалцана гэсэн үг. Энгийнээр бол олон улсын компани Монголд орж ирснээр Монголын бизнесүүд дараагийн түвшинд гарч хөгжих боломж нээгдэх юм.

Премиум Корпорэйшн энэ жил барилгын нэмэлт, химийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлээр дэлхийд тэргүүлэгч Швейцарын Сика компанийн про дилер болсон. Ингэснээр бид Сикагийн бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлтийн багтай хамтран Монголд өмнө нь хэзээ ч байгаагүй хамгийн өргөн сонголттой цэс буюу 16 төрлийн бетон зуурмагийн цэсийг хэрэглэгчдэдээ санал болгож байна. Энэ дотор өөрөө нягтардаг бетон, усан доор цутгадаг бетон гэх мэт технологийн өндөр дэвшилтэт бүтээгдэхүүнийг бид үйлдвэрлэх боломжтой болж байна.

Түүнээс гадна Сика-ийн бүтээгдэхүүнүүдийг ашиглан барилгын компаниуд насан туршийн баталгаатай шийдлүүдээр барилгаа барих боломж бүрдэж байна гэсэн үг. Монголын барилгын салбарын технологийн хувьд нэг шинэ үе эхэлж байна гэж хэлж болохоор байна. 

“Мега төслүүд зөвхөн өөрийн туслан гүйцэтгэгч биш тэднийхээ бусад бизнес, цаашлаад цаадах бизнес түншүүдэд нь хүртэл нөлөөлдөг”.

-Премиум Корпорэйшн нь Оюу толгой төсөлд нэгдсэнээсээ хойш томоохон ханган нийлүүлэгчдийнх нь нэгээр тасралтгүй олон жил ажиллаж буй. Оюу толгой шиг мега төслийн дам нөлөө ханган нийлүүлэгчдэд илүү мэдрэгддэг. Энэ мэт том төслийн Монголын эдийн засаг, зах зээлд үзүүлэх нөлөөг та өөрийн туршлагад тулгуурлан илэрхийлнэ үү. 

Премиум Корпорэйшний хувьд 2017 оноос хойш Оюу толгой төслийн бүх бүтээн байгуулалтад бетон зуурмаг нийлүүлж байна. Энэ хугацаанд Оюу толгой төслийн 'Best Safety Performance' буюу шилдэг аюулгүй ажиллагааны шагнал, 'Best Contractor' буюу шилдэг туслан гүйцэтгэгч, Rio Tinto компанийн дэлхий даяарх 3,000 туслан гүйцэтгэгч дундаас тэргүүлж ‘Chief Executive Safety Award’ зэрэг шагналыг авсан нь бид Монголдоо төдийгүй олон улсад өндрөөр үнэлэгдэх түвшинд ажиллаж байгааг харуулж буй гэж бодож байна. Оюу толгойд ашигладаг үйл ажиллагаа, үйлдвэрлэл, аюулгүй байдлын стандартуудаа бид бүх бизнестээ адилхан нэвтрүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл, мега төслүүд зөвхөн өөрийн туслан гүйцэтгэгч биш тэднийхээ бусад бизнес, цаашлаад цаадах түншүүдэд нь хүртэл нөлөөлдөг.

Эдийн засаг, зах зээлийн хувьд эдийн засагт бий болгож буй эргэлт, нэмж бүтээж буй үнэ цэнээс гадна нэг чухал хүчин зүйл нь тогтвортой эрэлт байдаг. Оюу толгой мэт том төслийн хувьд өндөр тоо хэмжээгээр, тогтвортой худалдан авалт хийдэг нь туслан гүйцэтгэгч, ханган нийлүүлэгчдийн хувьд эрэлтийн эрсдэл багатай, найдвартай бизнес моделийг бий болгож, хөрөнгө оруулалт хийн хүчин чадлаа нэмэх, технологио сайжруулах боломжийг олгодог.

Манай CU конвиниенс дэлгүүр ч мөн адилхан. Бид өнөөдөр 400 гаруй бэлтгэн нийлүүлэгчтэй ажиллаж байна. Эдгээр бэлтгэн нийлүүлэгч маань өдрөөс өдөрт цар хүрээгээ тэлж буй үнэ цэний сүлжээнд нэгдсэн тул бизнес нь ч өдөр бүр дагаад өсөж байна. CU-ийн сүлжээ дэлгүүрүүдийн тэлэлтийг дагаад, өмнө нь жижиг цехэд гар үйлдвэрлэл эрхэлдэг байсан бэлтгэн нийлүүлэгч өнөөдөр хагас автомат бүрэн үйлдвэртэй болчихсон, цаашид бүрэн автоматжуулан, хүчин чадлаа өргөтгөх төслөө судлаад явж байх жишээтэй. Дэлгүүрийн 330 салбарын цаана 330 түрээслүүлэгч бий. 3,000 гаруй хүнийг тогтмол ажлын байраар хангахын зэрэгцээ уян хатан, цагийн ажлын соёлыг Монголд бүрдүүлж байна гээд өгч буй үнэ цэнийг тоочоод байвал дуусахгүй болов уу.

-Монгол улс МЭЗЧ зэрэг олон улсын томоохон чуулга уулзалтуудаар дамжуулан дотоод руу орж ирэх хөрөнгө оруулалтын урсгалыг нэмэгдүүлэхийг зорьж буй. Тэгвэл та үүнд хувийн хэвшлийнхэн хэрхэн оролцох хэрэгтэй хэмээн харж байна вэ?

Дээр дурдсанчлан гаднын хөрөнгө оруулалт Монголд орж ирэхдээ 100% гадаад эзэмшилтэйгээр орж ирнэ гэж бараг л байхгүй. Ямар нэг дотоодын түнштэй хамтарна. Хувийн хэвшлийнхний хувьд өөрсдийгөө сайн хөгжүүлж, найдвартай, чадамжтай, итгэл даасан бизнесийн түнш байх чадвараа дээшлүүлэх хэрэгтэй гэж харж байна. Тэгсэн цагт олон улсын хөрөнгө оруулагчидтай хамтран ажиллах, Монголд хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалт хийх гүүр, гарц нь болж хамтран ажиллах боломж дуусашгүй их байна.

-Энэ жилийн “Монголын эдийн засгийн форум”-д Рио Тинтогийн ТУЗ-ийн гишүүдээс гадна олон улсын томоохон хөрөнгө оруулалтын сан, банк, бизнесийн салбарынхан, хөрөнгө оруулагчид гээд урьд өмнө ирж байгаагүй зочид ирэхээр байна. Тэднийг ирэх жилүүдэд Монголд хөрөнгө оруулахад нь түлхэц болох зүйл нь таныхаар юу байх вэ? Бид юу хийх хэрэгтэй хэмээн харж байна вэ? Монгол улс дараагийн Рио Тинто шиг томоохон хөрөнгө оруулагчийг хэрхэн оруулж ирэх вэ?

Монгол улс хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хамгаалсан, татвар, өмчийн эрх, маргаан шийдвэрлэхтэй холбоотой тогтвортой, ойлгомжтой хууль эрх зүйн орчныг хангах ёстой. Одоо явагдаж байгаа Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл, дагалдах хуулиудын төсөлд ААН, хөрөнгө оруулагчид идэвхтэй оролцох хэрэгтэй.

“Засгийн газар зөв, тогтвортой бодлого явуулж чадвал сэргээгдэх эрчим хүчний чиглэлээр томоохон хөрөнгө оруулагч орж ирэхэд ойрхон байгаа”.

2024 оны УИХ-ын сонгууль дөхөж байна. Сонгууль дөхсөн энэ үед хөрөнгө оруулагчид болгоомжтой хандаж, хөрөнгө оруулалтын шийдвэрээ хойшлуулах нь цөөнгүй. Сонгуулийн үр дүн болон бодлогын өөрчлөлтүүд нь тодорхой бус байдлыг бий болгодог. Сонгуулийн үр дүнгээс үл хамааран Монгол улс цаашид ч ил тод бодлого хэрэгжүүлэх, хүнд суртлыг бууруулах, хууль эрх зүй, зохицуулалтын тодорхой байдлыг хангах замаар бизнесийн таатай орчныг бүрдүүлэхэд анхаарч ажиллах ёстой. Засгийн газрын үйл ажиллагааны тууштай бодлого, макро эдийн засгийн орчныг тогтвортой байлгах нь урт хугацааны хөрөнгө оруулалтыг татах гол хүчин зүйл юм.

Хөрөнгө оруулагчид Монголыг БНХАУ-ын зах зээлд ойр, байгалийн баялаг их гэдэг талаас нь сонирхож буй тул Засгийн газар зөв, тогтвортой бодлого явуулж чадвал сэргээгдэх эрчим хүчний чиглэлээр томоохон хөрөнгө оруулагч орж ирэхэд ойрхон байгаа гэж бодож байна. Түүнээс цаашаа харвал бид байгалийн шавхагдашгүй баялагтаа суурилсан экспортын салбаруудад стратегийн дэмжлэг үзүүлж хөрөнгө оруулагчдыг татах боломж бүрэн байна. Тухайлбал, говийн бүсийн нар салхины асар их нөөцөд суурилсан сэргээгдэх эрчим хүчний экспортын асар том боломж байгаа.